
Birçok insan kilo verme üzerinde mevsimsel bir etki olup olmadığını merak eder. Sıcaklık, ne kadar hızlı kalori yaktığımızı etkiler mi? Yaz aylarında mı yoksa kış aylarında mı kilo vermek daha kolaydır? Bu blog yazısında, bu soruların ardındaki bilimsel kanıtları inceleyecek ve kilo verme hedeflerinize ulaşmanız için bazı pratik ipuçları sunacağız.
İlk olarak, enerji dengemizi etkileyen faktörlere bakalım. Enerji dengesi, ne kadar enerji tükettiğimiz (yiyecek ve içecekler yoluyla) ile ne kadar enerji harcadığımız (metabolizma ve fiziksel aktivite yoluyla) arasındaki farktır. Harcadığımızdan daha fazla enerji tüketirsek kilo alırız. Tükettiğimizden daha fazla enerji harcarsak kilo veririz.
Enerji harcamamızı etkileyen faktörlerden biri de vücudumuzda ısı üretme süreci olan termojenezdir. Termojenez iki türe ayrılabilir: bazal metabolizma hızı (BMR) ve adaptif termojenez (AT). BMR, nefes alma, kalp atışı ve beyin aktivitesi gibi hayati fonksiyonlarımızı sürdürmek için ihtiyaç duyduğumuz enerji miktarıdır. AT ise sıcaklık, diyet veya fiziksel aktivitedeki değişikliklere uyum sağlamak için kullandığımız ekstra enerjidir.
BMR toplam enerji harcamamızın yaklaşık %60-70'ini oluşturur ve yaşımıza, cinsiyetimize, vücut büyüklüğümüze ve genetik faktörlere bağlı olarak değişir. AT, toplam enerji harcamamızın yaklaşık %10-15'ini oluşturur ve soğuk veya sıcağa maruz kalma gibi çevresel faktörlerden etkilenebilir.
Peki, sıcaklık termojenezimizi nasıl etkiler?
Bazı çalışmalara göre, soğuğa maruz kalmak kahverengi yağ aktivitesini uyararak AT'mizi artırabilir. Kahverengi yağ, ısı üretmek ve bizi sıcak tutmak için kalori yakan bir yağ dokusu türüdür. Kahverengi yağ bebeklerde ve kış uykusuna yatan hayvanlarda daha bol bulunur, ancak yetişkinlerin boyun, göğüs ve sırtlarında da bir miktar kahverengi yağ vardır. Soğuğa maruz kalmak kahverengi yağı aktive ederek kalori yakımımızı %15'e kadar artırabilir.
Öte yandan, sıcağa maruz kalmak da terlemeyi tetikleyerek AT'mizi artırabilir. Terleme, aşırı ısındığımızda serinlememize yardımcı olan bir mekanizmadır. Terleme, cildimizdeki suyu buharlaştırmak için enerji gerektirir, bu da terlediğimizde daha fazla kalori yaktığımız anlamına gelir. Bununla birlikte, sıcağa maruz kalmanın AT üzerindeki etkisi soğuğa maruz kalmaya göre daha az önemlidir, çünkü terleme kalori yakımımızı yalnızca yaklaşık %3 oranında artırır.
Bu nedenle, sadece termojenez temel alındığında, kış mevsiminin kilo vermek için yaz mevsiminden daha iyi bir mevsim olduğu görülmektedir. Bununla birlikte, termojenez kilo kaybımızı etkileyen tek faktör değildir. Enerji alımımızı ve fiziksel aktivite düzeylerimizi de dikkate almalıyız.
Genel olarak, insanlar kışın yaza göre daha fazla yemek yeme ve daha az egzersiz yapma eğilimindedir. Bunun nedeni, kışın ruh halimizi, iştahımızı ve sirkadiyen ritmimizi etkileyebilecek daha düşük güneş ışığı seviyeleri ile ilişkili olmasıdır. Kış ayrıca açık hava aktivitelerimizi sınırlayabilir ve bizi rahat yemek yemeye ve atıştırmaya daha yatkın hale getirebilir. Bu faktörler enerji alımımızı artırabilir ve enerji harcamamızı azaltabilir, bu da kilo alımına yol açabilir.
Buna karşılık, yaz mevsimi daha yüksek güneş ışığı seviyeleriyle ilişkilidir; bu da ruh halimizi artırabilir, iştahımızı bastırabilir ve uyku düzenimizi düzenleyebilir. Yaz aynı zamanda bizi yüzme, bisiklete binme veya yürüyüş gibi daha fazla açık hava aktivitesi ve spor yapmaya teşvik edebilir. Bu faktörler enerji alımımızı azaltabilir ve enerji harcamamızı artırabilir, bu da kilo kaybını kolaylaştırabilir.
Bu nedenle, yalnızca yaşam tarzı faktörlerine dayanarak, yazın kilo vermek için kıştan daha iyi bir mevsim olduğu görülmektedir. Ancak, yaşam tarzı faktörleri sabit değildir ve seçimlerimiz ve alışkanlıklarımızla değiştirilebilir. Sağlıklı bir diyet ve egzersiz rutini benimsersek kışın da kilo verebiliriz. Aşırı yemek yer ve hareketsiz kalırsak yazın da kilo alabiliriz.
Sonuç olarak, yazın mı yoksa kışın mı kilo vermenin daha hızlı olduğuna dair kesin bir cevap yoktur. Her iki mevsimin de kilo vermek için avantajları ve dezavantajları vardır. Önemli olan, yıl boyunca dengeli bir enerji alımını ve harcamasını sürdürmektir. Bunu yaparak, sıcaklık ne olursa olsun kilo verme hedeflerimize ulaşabiliriz.